Hoofdstuk 5: Beïnvloeden van subjectief geluk

Gevoelens van mensen zijn maar moeilijk te sturen. Energie, ervaringen, evenwicht en eenzaamheid zijn zeer individueel. Het is bijna arrogant om daar iets in het algemeen over te willen zeggen en om advies te geven over hoe we het aan moeten pakken als de dingen niet prettig lopen. En om dat laatste gaat het natuurlijk.

Het energieke zondagskind en de strijder komen er wel; zij moeten vooral doorgaan met de dingen die ze doen en zichzelf niet over de kop lopen. Vooral als je dicht bij de 5 punten zit op de subjectieve scorebalk is er niets aan de hand. Zelfs als het objectieve geluk nog wat tegenvalt heb je energie en andere persoonskenmerken te over om te gaan investeren. Ga dus maar gelijk door naar hoofdstuk 6. Scheelt een hoop lezen en van dit hoofdstuk word je toch niet echt vrolijk.

Nee, dit hoofdstuk is vooral voor de tijdelijke geluksvogel, de schlemiel en de worstelaar. Het is ook geschikt voor het luie zondagskind dat wel eens snel in de problemen kan komen. Gelukkig vallen meeste mensen in deze groepen, hetgeen goed is voor de verkoop en derhalve mijn geluk.

Wat is er eigenlijk op tegen om over te weinig energie te beschikken, wat rottige ervaringen te hebben, onevenwichtig te zijn en een gevoel van fatalistische eenzaamheid te hebben? Je gaat af en toe op bed liggen en relativeert het leven en je medemens aan de bar. Je hebt je ups en downs en als je het een beetje goed verdeeld, zijn de ups nog best prettig. Nee, neem dan al die zogenaamd dynamische mensen die allerlei merkwaardige doelen najagen. Geld verdienen op de effectenbeurs, een eigen huis bouwen, een knappe of rijke partner versieren die later vooral knap lastig wordt en kinderen opvoeden die je later kaal plukken als ze aan de drugs raken. Dus waarom moeilijk doen?

En inderdaad, als je ‘s nachts het nachtleven induikt zijn er veel mensen die het met de moraal en de volgende ochtend niet zo nauw nemen en die er toch redelijk gelukkig uitzien. Deze Barfly en Tree Lounge-achtige figuren (uit gelijknamige films) spelen een rol en spelen deze overtuigend. Of neem het begin van Trainspotting (ook een film), waarin gevraagd waarom we eigenlijk of jacht gaan naar de wasmachine, het goede pensioen, de luiers, de breedbeeldtelevisie en andere moderne geluksfactoren. Dat is niet nodig als er heroïne is. Neem je beste orgasme en vermenigvuldig dat met 1000 en je weet nog niet wat een goed shot inhoudt.

Toch komen de hoofdpersonen uit al deze films uiteindelijk toch in de problemen. Het leven van een alcohol of drugsjunk blijkt dan ineens heel ellendig te worden en de eendimensionale gelukseuforie niet te passen bij de multidimensionale  behoeften van een mens.

Het is allemaal misschien niet erg overtuigend, maar laten we er toch maar even vanuit gaan dat het beter is om je subjectief wat beter te voelen. Berusting in de lamlendigheid is iets voor mensen zonder ruggengraat. Als het maar niet teveel moeite kost, moet het toch mogelijk zijn om meer met je leven te doen en het geluk wat meer te sturen. De subjectieve factoren zijn daarbij het gemakkelijkste aan te pakken, daar het bij uitstek gevoelsmatige factoren zijn. En gevoel, dat voel je zelf.

Energie

Hoe we aan meer energie kunnen komen is uitvoerig beschreven in talloze boekjes. Zelfs het anders neerzetten van je meubilair en het zorgen voor een huis met veel licht kan al voor de broodnodige levensjoules zorgen, ofschoon het gesleep met stoelen en tafels wellicht meer energie kost. En van het eenmaal per dag een half uur mediteren met gekruiste knieën krijg je ongetwijfeld zoveel kramp dat je daarna wel even moet rennen. Het eten van volkoren crackers met sesamzaad en bosvruchtenjam, afgewisseld met magere kwark en gedroogde zuidelijke vruchten kan daarenboven ook nog voor extra impulsen zorgen.

Toch kan het eenvoudiger. Energie krijg je als je de dingen doet die je leuk vindt. Jazz musici, schrijvers en boswachters op leeftijd hebben gemeen dat ze dynamiek uitstralen en bezieling hebben als ze spelen, schrijven of rondleiden. Doe dus vooral de dingen die je leuk vindt om te doen.

Maar deze benadering is wellicht weer iets te gemakkelijk. We kunnen het ook van de andere kant bezien. Welke dingen kosten energie in het leven en hoe kunnen we dat voorkomen? Hier volgt daarom een top tien van energievreters:

1. Mensen

Het is opmerkelijk hoeveel energie een medemens kan opslurpen. Iedereen kent wel het gevoel dat je na een half uur kapot bent als je in iemands omgeving bent. Sommige medemensen zijn geestelijke vampiers, waarbij net als bij de echte vampiers geldt dat terugzuigen niet helpt. De remedie is om deze mensen zo min mogelijk in je leven toe te laten en bij voorkeur te ontlopen.

2. Drank en drugs

Teveel drank en drugs maakt een mens kapot. Het kan tijdelijk nieuwe energie opleveren en tot creatieve ideeën leiden, maar dat is maar voor een korte periode. Een kleine selecte groep kan het voor langere tijd aan, maar reken er maar niet op dat ook u een Herman Brood bent.

3. Sleur

Als je langere tijd dezelfde baan hebt, dezelfde vrienden hebt, dezelfde dingen doet, dan heb je automatisch minder energie nodig om erin te steken. Gebrek aan uitdagingen maakt energie minder nodig en leidt tot een saai bestaan. Tot we op een zekere dag wakker worden en ons dat realiseren.

4. Slaapgebrek

Een goede nachtrust geeft veel energie. Zonder een goede nachtrust daarentegen is de energiespiegel laag. Pieker dus niet, investeer in een goed bed, schaf goede kussens aan en accepteer dat nachtbraken energie vreet.

5. Ruzies

Ruzies vreten energie. Ga dus niet altijd de confrontatie aan met alles en iedereen, maar negeer ook eens de dingen die irriteren.

6. Stress

Veel mensen kunnen niet zonder adrenaline. Vooral workaholics hebben het nodig om onder druk te staan en gaan daardoor zelfs beter presteren. Een druk leven geeft ze energie en zonder die energie zakken ze in elkaar.

Toch zijn het al vaak deze mensen die over een surplus aan energie beschikken en dat kwijt moeten. Voor de meeste andere mensen is stress iets wat aan hun zenuwen en evenwicht vreet. Teveel druk maakt ze gespannen en teert in op hun energiereserves. Je kun dus maar beter voorkomen dat je gestresst raakt als je al ongelukkig bent.

Het is natuurlijk niet zo dat we te allen tijden moeten voorkomen onder druk te komen staan. Een beetje drukte af en toe zorgt ervoor dat we niet in een sleur raken. Het derde punt gaf al aan dat ook sleur energie wegneemt. Het gaat er derhalve om in het leven een middenweg te vinden tussen sleur en stress. Die middenweg zal voor iedereen een andere route betekenen, afhankelijk van het stadium in het leven en karaktereigenschappen.

7. Overmatig sporten

Topsporters komen vaak niet toe aan andere dingen dan trainen en sporten. Voorbeelden zijn de wielrenners die wereldvreemd uit de Tour de France komen, tennissers die ondanks hun wereldreizen klagen dat ze weinig zien en voetballers die alleen maar aan de volgende wedstrijd kunnen denken. Ook voor gewone mensen kan overmatig sporten een aanslag op hun tijd en energie betekenen. Het trainen voor een marathon bijvoorbeeld kost enorm veel tijd en energie. Je krijgt er wel iets voor terug, zoals een goede conditie en als je het leuk vindt ook nog een zekere voldoening, maar het zal zeker ten koste van andere dingen gaan.

Als je dus het gevoel hebt dat je sport ten koste gaat van de andere dingen die je in het leven graag wilt doen, moet je wat minderen.

8. Ziekten

Natuurlijk kost een griepje, verkoudheid en menstruatie energie. Investeren in goede geneesmiddelen en het persen van sinasappels iedere ochtend is derhalve niet onverstandig als je gelukkig wilt worden.

9. Reizen

Het is merkwaardig hoeveel energie een eenvoudige reis van A naar B kan kosten. Iets zuigt energie weg tijdens het zitten en het is onduidelijk wat. In een trein of bus kun je toch vaak hetzelfde doen als thuis; een krant lezen, een beetje uit het raam staren of met mensen een gesprek voeren. En toch wordt je er moe van.

Het iets dat de energie wegzuigt bij reizen bestaat uit meerdere dingen. De zintuigen worden zwaarder belast, omdat je in beweging bent en steeds verschillende dingen moet opnemen. In het openbaar vervoer zitten andere mensen, die zoals hierboven uiteengezet ook vaak energie opzuigen (veel mensen prefereren voor het reizen juist om deze reden de auto). Tenslotte zijn er minder alternatieve activiteiten voorhanden dan thuis en kost een verandering van activiteit meer moeite. Het besluiten om een boek te lezen betekent het pakken van een tas en het naar het toilet gaan dwing je voor iemand langs te lopen. Je wordt als het ware gehinderd in je levensruimte in de trein of de bus.

10. Familiebezoek

En dit tenslotte, spreekt voor zich. Veel van wat eerder is gezegd over levensruimte, reizen, ruzies, mensen en sleur kan in versterkte mate gelden voor bezoek aan familie of kennissen. Indien dit je uitput, probeer het aantal bezoeken dan eens te verminderen. Verplicht verjaardagen vieren in een grote familie kan een enorme aanslag op de vrije tijd en energie betekenen. Indien je vriendelijk, maar duidelijk laat blijken dat dit niet je hobby is en dat  je het af en toe wilt laten schieten, hoeft dat helemaal niet te betekenen dat er een familievete zal ontstaan. Doe anders maar net alsof je excentriek bent en kom eens in een roze leren broek naar de familie. Dan begrijpen ze vaak ineens heel goed dat je met te belangrijke zaken bezig bent dan de familie.

Samenvattend, het is met de energie voor het menselijk lichaam eigenlijk net als met de energiebehoefte voor mobiliteit en elektriciteit in deze wereld, het gaat om energiebesparing, duurzame energie en bijtijds bijtanken. Ofwel, vermijd dingen te doen die veel energie vreten en pers op zijn tijd eens sinasappels uit.

Ervaring

Ervaring is iets wat je wel hebt of niet hebt. Het is afhankelijk van leeftijd, van de mogelijkheden die mensen in het verleden hadden om dingen te doen, van het land waarin je woont, van toevallige ontmoetingen en van de energie die je vroeger had om dingen te ondernemen. De vraag is dan ook hoe je in deze factor kunt investeren.

Er zijn twee mogelijkheden om hier iets mee te doen. De eerste is het zoeken van nieuwe ervaringen en de tweede is het omgaan met de ervaringen die je al hebt.

Voor wat betreft het zoeken van nieuwe ervaringen zijn er verschillende opties. Mensen die van zichzelf vinden dat ze een beetje wereldvreemd zijn kunnen een verre reis gaan maken, hun partner verlaten, ander werk zoeken, meer mensen proberen te ontmoeten, nieuwe activiteiten ondernemen enz.

Voor wat betreft het omgaan met de ervaringen die je al hebt is het goed om nog eens te herhalen dat ervaring op deze site voornamelijk wordt gebruikt voor hetgeen mensen in hun leven reeds hebben beleefd. Het is daarmee een zeer subjectieve factor. Als iemand door een diep dal is gegaan en dan in een redelijk stabiele situatie terechtkomt, zal deze persoon het geluk veel intenser beleven. Mensen die in hun jeugd verwend zijn geweest of weinig tegenslag hebben ondervonden, zullen geluk vaak minder goed kunnen waarderen. Als iemand een zeer ingrijpende gebeurtenis heeft meegemaakt kan dat voor die persoon de belangrijkste geluksbepalende factor in het leven zijn geworden.

Er zijn in het algemeen drie wegen om iets met bestaande ervaringen te doen:

1. het ten goede proberen te keren van slechte ervaringen

2. het koesteren van goede ervaringen

3. het verwerken en vergeten van de zeer ingrijpende gebeurtenissen

ad 1)  Een belangrijke vraag is natuurlijk hoe je slechte ervaringen ten goede kunt keren. Na slechte ervaringen, zoals ontslag of het weglopen van je partner, zijn de andere subjectieve factoren immers ook in een dipje beland. Je hebt dan meestal weinig energie, bent uit je evenwicht en voelt je eenzaam. De tips die bij energie, evenwicht en eenzaamheid worden gegeven zijn dan ook van toepassing op het ten goede keren van de slechte ervaringen. Verder kan het helemaal geen kwaad om eens op papier te zetten wat de slechte kanten waren van de situatie voor de slechte ervaring (je partner of je werk). Vandaar uit kun je verder redeneren wat de nieuwe mogelijkheden zijn en wat je dan het liefst overboord zou gooien. Waar moet het nieuwe werk of de nieuwe partner aan voldoen?

Het kan natuurlijk ook zijn dat je zelf iets slechts of doms hebt gedaan. Je bent bijvoorbeeld niet bij het sterfbed van één van je ouders geweest en je maakt jezelf daarover ernstige verwijten. Ook hiervoor geldt weer dat je maar eens moet opschrijven welke karaktereigenschap dat veroorzaakt heeft en hoe je dat in de toekomst wilt aanpakken. Als je bijvoorbeeld lui bent en daarom niet op tijd in de auto bent gestapt, kun je jezelf opleggen om een bepaalde periode iedere ochtend een kwartier eerder op te staan om een stuk te gaan wandelen, het huis schoon te maken of hard te lopen. Door jezelf op die manier iets op te leggen, straf je jezelf voor het verkeerde gedrag, maar heeft het ook een positieve uitstraling in de zin dat je laat zien aan jezelf dat je er van hebt geleerd en er iets aan probeert te doen. Vaak krijg je geen herkansing meer op hetzelfde gebied, maar liggen er kansen te over om iets te compenseren op een ander soortgelijk gebied.

Ad 2) Het koesteren van goede ervaringen is vaak gemakkelijker, ofschoon er lang niet altijd uit wordt gehaald wat erin zit. Het is de kunst om de goede dingen in het leven (bijvoorbeeld een nieuwe partner, een goed geschreven boekje, of zelfs maar een complimentje) eruit te lichten. Het kan geen kwaad om eens op papier te zetten wat er het afgelopen jaar allemaal gelukt is of wat er het afgelopen jaar allemaal aan leuke dingen heeft voorgedaan. Soms blijkt dat iets erg leuk was, maar dat je vergeten bent (wellicht door de drukte) om er een vervolg aan te geven.

De volgende tabel geeft de mogelijkheid om deze ervaringen eens op een rijtje te zetten en vraagt of er inderdaad een vervolg heeft plaatsgevonden. Als dat niet zo is of als ook dat vervolg wat is doodgebloed, geeft de derde kolom de mogelijkheid om een actie te omschrijven.

Positivotabel

Ad 3) Het verwerken en vergeten van de zeer ingrijpende gebeurtenissen is iets dat tijd vergt. Het op een rijtje zetten van wat de positieve effecten zijn geweest van een dergelijke gebeurtenis kan je helpen om er overheen te komen. Het heeft ook weinig zin om het weg te stoppen, omdat het dan op latere leeftijd terugkomt.

Evenwicht

Bij het woord evenwicht wordt al snel aan een weegschaal gedacht. Als de gewichten aan de ene kant net zo zwaar zijn als het te wegen voorwerp aan de andere kant is er een evenwicht. De balans zweeft en geeft aan niet te weten welke kant meer gewicht moet hebben; er is evengewicht. Een klein gewichtje aan één van de kanten erbij en de balans is verstoord. De weegschaal zakt weer naar de zwaarste kant en het zweven is over.

Gelukkig is het evenwicht als het op het leven wordt toegepast minder delicaat. Het is namelijk geen kwestie van wel of geen evenwicht hebben in het leven, maar veeleer van teveel evenwicht of teveel onevenwichtigheid.

Als mensen te evenwichtig zijn is het leven maar saai. Het jezelf niet toestaan van emoties, uitspattingen en verstoringen leidt wellicht tot een evenwichtig leven aan de buitenkant, maar aan de binnenkant ontstaan dan wel degelijk spanningen en frustraties. Veel van deze mensen zijn evenwichtig van buiten en niet evenwichtig van binnen. De remedie is gemakkelijk. Laat de teugels eens wat meer vieren en neem dat tweede glaasje wijn en een minnaar of minnares. Laat je emoties maar eens zien en schaam je niet om eens hardop in de tuin te vloeken.

Voor de onevenwichtigen is het daarentegen zaak om wat meer orde en tucht in hun leven te brengen. Drink niet teveel en rotzooi niet met andere vrouwen of laat je niet steeds verleiden door iedere man. Probeer je emoties eens binnen te houden en slik eerst eens een paar keer voor je maar weer hardop buiten loopt te schelden.

Onevenwichtigen hebben ook vaak een surplus aan energie, die alle kanten opvliegt. Net als pubers kunnen zij hun energie nog niet of niet meer kanaliseren. Of ze hebben slechte ervaringen achter de rug die de energie de verkeerde kant opstuurt. Probeer in dat geval de energie meer te richten op geluksbevorderende activiteiten en probeer de slechte ervaringen positief te benutten.

Eenzaamheid

Eenzaamheid is een gevoel dat moeilijk aan te pakken is. In het volgende hoofdstuk wordt nog beschreven hoe meer vrienden en kennissen kunnen worden gevonden, maar daar gaat het hier niet om. Het gaat er hier om hoe je kunt voorkomen dat je vervreemdt van de dingen om je heen of hoe je die vervreemding wat terug kunt draaien.

Het aansluiten bij een sekte of een kerkgemeenschap helpt in de regel maar tijdelijk. Meestal blijkt het niet de oplossing te zijn om de problemen neer te leggen bij een grote leider en de aanwijzingen op te volgen hoe je leven verder in te richten. Toch kan het zeker helpen om, al dan niet in georganiseerd verband, met een aantal gelijkgezinde mensen eens lekker te filosoferen over het leven. Het kan ook indirecter. In het werk of de beeldende kunsten ben je vaak met materie bezig, waardoor je de vervreemding wat op afstand houdt. Veel de natuur intrekken help ook vaak, de bomen en beestjes staan vaak dichter bij ons dan blokken beton en computers, waardoor we onbewust weer een wat groter begrip of acceptatie krijgen voor en van ons bestaan. 

Eigen subjectieve gevoel

Tenslotte kun je nog proberen om je eigen sterke punten uit te buiten en bijvoorbeeld je gevoel voor humor te cultiveren. Denk ook eens na over hoe anderen tegen jouw geluk aankijken en probeer dat te relativeren.

Nuttige tips nietwaar. Ik durf te wedden dat je tijdens het lezen verschillende keren hebt voorgenomen om dingen te gaan doen of te laten. Ze zijn hier nog eens op een rijtje gezet. Geef met een kruisje aan welke zaken voor jou relevant zijn

Voornemenstabel voor subjectieve factoren

Inleiding
Hoofdstuk 1: het objectieve geluk
Hoofdstuk 2: het subjectieve geluk
Hoofdstuk 3: combineren van objectief en subjectief geluk
Hoofdstuk 4: De zes gelukstyperingen
Hoofdstuk 5: Beïnvloeden van subjectief geluk
=>Hoofdstuk 6: Het investeren in objectieve geluksbepalende factoren
Interactieve vragenlijst